Jeotermal Enerji Üretim Süreçlerindeki Kimyasal Riskler Neler?
20.05.2022
Jeotermal enerji nedir?
Jeotermal enerji, yerin altında bulunan çok sıcak su sayesinde jeotermal enerji santrallerinde elektrik üretimine olanak sağlayan bir enerji türüdür ve çoğu jeotermal kaynak, dünyanın tektonik plakalarının sınırlarına yakın olduğu için her kıtada bulunabilir.
Dünyada giderek artan jeotermal enerji üretimi kimyasal ürünlerin kullanımını gerektirir.
Jeotermal enerji nasıl üretilir?
Dünyanın dibinde büyük bir çukur kazarsanız, derine inildikçe sıcaklığın arttığını görürsünüz. Bunun nedeni, Dünya'nın iç kısmının ısı dolu olmasıdır. Bu ısıya jeotermal enerji denir.
Bir jeotermal enerji santralinde, yüzeye, buhar veya sıcak su pompalamak için 1 veya 2 mil derinliğinde kuyular açılır ve aşağıdaki adımlar izlenir:
- Sıcak su, yüksek basınç altında derin bir kuyudan pompalanır.
- Su yüzeye ulaştığında basınç düşer bu sayede buhara dönüşür.
- Buhar, elektrik üreten bir jeneratöre bağlı bir türbini döndürür.
- Buhar, bir soğutma kulesinde soğur ve tekrar suya yoğunlaşır.
- Soğutulmuş su, işleme yeniden başlamak için Dünya'ya geri pompalanır.
Jeotermal enerji üretim sürecinin hangi aşamalarında kimyasal kullanılır?
Jeotermal enerji üretim süreçlerinde istasyonun kurulmasından, imalat aşamasına ve kuyuların kapatılmasına kadar birçok noktada kimyasal kullanılır. Doğal olarak da bu tesislerde çalışan kişilerin kimyasalla temas etme riski vardır.
• Sondaj
Jeotermal santral çalışmalarına yeraltı sondajı yapılarak başlanır. Sondajın tamamlanması birkaç ay sürebilir. Kuyu tamamlandıktan sonra kullanılmadan önce temizlenmesi gerekir. Kuyu temizliğinde asitler, bazlar ve büyük miktarda ve yüksek konsantrasyonda HF (hidroflorikasit) kullanılabilir. Aşındırıcı ve toksik riskleri nedeniyle hidroflorik asit ile çalışırken özel dikkat gösterilmelidir.
• İstasyon Sistemi
Jeotermal santrallerde sistemler farklılık gösterebilir. 3 tip sıcaklık aralığı vardır.
- Yüksek sıcaklık aralığında (>150°C) jeotermal güç, elektrik üretmek için kullanılabilir. Jeotermal su çözünmüş katılar, toksik H2S ve diğer aşındırıcı gazlar içerir.
- 90-150°C sıcak aralığında jeotermal enerji; ofis binalarını, evleri, seraları ve su ürünleri yetiştirme tesislerini ısıtmak için kullanılır. Tipik olarak, sıcak su, zemindeki kaynaktan borular aracılığıyla basitçe pompalanır. Soğutucu ve geri dönen su daha sonra çevreye geri salınır.
- Düşük sıcaklık aralığında ise (< 90° C), ısı eşanjörleri aracılığıyla Dünya’ya transfer edilir.
• Su Arıtma
Biyolojik gelişmeyi önlemek için su içinde klorlu ürünler olabilir. Kullanılan su, kullanımdan önce ve sonra bir demineralizasyon zinciri ile arıtılır. Bu işlem, düzenli olarak yenilenmesi gereken bir iyon değiştirici reçine içerir. Bu amaçla büyük miktarlarda hidroklorik asit (HCl), sülfürik asit (H2SO4) ve kostik soda (NaOH) kullanılır. Yoğunlaşmamış gazlar ayrıca kostik soda ve hidroklorik asit gibi kimyasallarla işlenir.
• Batarya Odası
Pek çok jeotermal enerji santralinde, santralin geçici olarak arızalanması durumunda elektriği sağlayabilmek için batarya odası bulunur. Bu odadaki bataryalar yüksek konsantrasyonda sülfürik asit içerir.
• Laboratuvarlar
Jeotermal santrallerin içindeki süreci iyileştirmek için araştırma laboratuvarlarında yapılan analizler için farklı kimyasallar kullanılır. Bu nedenle, Ar-Ge laboratuvarlarında kimyasal risk her yerde mevcuttur.
• Bakım
Jeotermal santrallerin su devrelerini ve kazanı kimyasallar yardımıyla temizlenir.
Bu nedenle, bakım işlemleri sırasında önemli bir kimyasal risk vardır. Bu ürünlerin elleçlenmesi (boşaltma, depolama) esnasında kimyasal bir risk ile karşı karşıya kalınabilir. Kimyasallar sahada yüksek konsantrasyonlarda depolanır ve kullanılmadan önce seyreltilir.
Makine, türbin ve tesisin tüm mekanik aksamlarının bakımlarında da ayrıca solvent ve yağlar kullanılır.
• Depolama
Jeotermal santrallerde çok miktarda kimyasal bulunduğu için, depolama ve boşaltma alanlarında kimyasal sıçrama ve dökülme riski yüksektir.
• Kuyunun Kapatılması
Bir kuyuda işlem tamamlandıktan sonra kuyuyu kapatmadan önce temizlenme işlemleri yapılır. Bu işlem sırasında yüksek miktarda HF kullanılabilir.
Jeotermal santrallerde meydana gelen kimyasal yaralanmalarında nasıl bir ilk yardım uygulanmalıdır?
Jeotermal santrallerde farklı tür ve konsantrasyonda kimyasallar kullanılması sebebiyle, kimyasal sıçrama ile karşı karşıya kalındığında acil yıkama protokolleri uygulanmalıdır. Bu protokollerde kullanılacak en etkili ürünler ise, DIPHOTERINE® ve HEXAFLUORINE® YIKAMA SOLÜSYONLARI'dır.
DIPHOTERINE® solüsyonu nasıl etki eder?
Amfoterik bir şelatlaştırıcı molekül olan Diphoterine® solüsyonu kimyasal maddeleri mekanik olarak cilt veya göz dokusundan hızlıca uzaklaştırır. Aynı zamanda kimyasalı etkisiz hâle getirmek üzere bünyesine bağlar ve aşındırıcı faaliyetini durdurur. Böylelikle güvenli bir fizyolojik pH aralığına ulaşılır.
Diphoterine® yıkama solüsyonu HF hariç her tür kimyasal sıçrama için uygun bir acil müdahale yıkama solüsyonudur. Taşınabilir ve kolay uygulanabilir olması sebebiyle ideal bir çözümdür.
Farklı ambalaj şekilleri sayesinde göz, cilt ve vücutta kolaylıkla kullanılabilir.
Diphoterine® acil müdahale ürünlerinin kimyasal risk olabilecek alanlarda bulundurulması, en kötü durumda anında etkili ilk yardımın yapılmasını sağlar.
HEXAFLUORINE® Yıkama Solüsyonu hangi kimyasallarda etkilidir?
Jeotermal santrallerde kullanılan diğer önemli bir kimyasal olan HF sıçramalarında kullanılan acil müdahale çözümü ise Hexafluorine® Yıkama Solüsyonu’dur.
Diphoterine® ve Hexafluorine® Kimyasal Yıkama Solüsyonları hakkında daha ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz:
